Zacznijmy od najważniejszego: to nie znaczy, że Twoje dziecko jest "niegrzeczne" lub że zrobiłeś/zrobiłaś coś źle. Gryzienie to często sygnał – a naszym zadaniem, jako dorosłych, jest zrozumieć, co Twoje dziecko chce w ten sposób powiedzieć.
Dlaczego dzieci gryzą? To nie jest "złośliwość"
Zanim zaczniemy szukać rozwiązań, ważne jest zrozumienie, że gryzienie u małych dzieci to naturalny sposób komunikacji i ekspresji. Dzieci nie gryzą, żeby być złe – po prostu nie mają jeszcze innych narzędzi do wyrażenia swoich potrzeb i emocji.
U niemowląt i dzieci do 18 miesięcy częste przyczyny to:
Ząbkowanie
Najczęstsza i zupełnie naturalna przyczyna gryzienia w tym wieku. Dzieci gryzą, bo swędzą i bolą je dziąsła. Po prostu szukają ulgi.
Poznawanie świata przez usta
U niemowląt usta są bardzo ważnym narzędziem poznawczym – wkładają i gryzą wszystko, co mają pod ręką, bo tak najlepiej poznają otoczenie.
Potrzeby sensoryczne
Niemowlęta i malutkie dzieci często gryzą, by dostarczyć sobie potrzebnych bodźców dotykowych i czuciowych. Jeśli Twoje dziecko stale gryzie różne przedmioty lub ubrania – może to wynikać z większego zapotrzebowania sensorycznego.
U dzieci starszych (18 miesięcy - 3 lata) gryzienie może oznaczać:
Frustrację, stres i silne emocje
Kiedy dziecko jest zniecierpliwione, zmęczone lub sfrustrowane (np. inne dziecko zabiera mu zabawkę), może użyć gryzienia jako sposobu wyrażenia trudnych uczuć.
Brak umiejętności wyrażania emocji
Gdy maluch jeszcze nie mówi lub mówi niewiele, czasem gryzienie to jedyna droga, by zakomunikować innym swoje niezadowolenie, strach czy potrzebę przestrzeni.
Problemy z integracją sensoryczną (SI)
Gryzienie w tym wieku może również wynikać z trudności w przetwarzaniu bodźców sensorycznych – zarówno nadwrażliwości (gdy dziecko odczuwa świat zbyt intensywnie), jak i niedowrażliwości (gdy potrzebuje mocnych bodźców, by czuć się komfortowo).
Trudności z regulacją napięcia mięśniowego
Niektóre dzieci gryzą z powodu napięcia mięśniowego – gryzienie jest wtedy sposobem na rozładowanie napięcia w ciele. Może temu towarzyszyć nadmierny ruch lub przeciwnie – niezdarność, częste potykanie się czy trudności z równowagą.
Kiedy gryzienie może być sygnałem ostrzegawczym?
Chociaż gryzienie to często normalna faza rozwoju, warto zwrócić uwagę na pewne sygnały. Rozważ konsultację ze specjalistą, jeśli:
gryzienie jest bardzo intensywne i częste – dziecko gryzie kilka razy dziennie, mimo konsekwentnych prób powstrzymania,
pojawia się u starszego dziecka – po 3-4 roku życia gryzienie powinno znacznie się zmniejszyć,
towarzyszą mu inne zachowania – nadmierna agresja, problemy ze snem, unikanie kontaktów społecznych,
dziecko gryzie siebie – to może sygnalizować potrzebę dodatkowej stymulacji sensorycznej lub sposób radzenia sobie ze stresem,
masz wrażenie, że dziecko ma problemy z przetwarzaniem bodźców – reaguje bardzo silnie na dźwięki, dotyk, światło lub ma trudności z koncentracją.
W takich przypadkach warto skonsultować się ze specjalistą, np. fizjoterapeutą dziecięcym lub terapeutą integracji sensorycznej (SI).
Integracja sensoryczna SI a gryzienie – co warto wiedzieć?
W naszym gabinecie często spotykamy się z dziećmi, u których gryzienie jest związane z potrzebami sensorycznymi. Układ nerwowy niektórych dzieci wymaga więcej stymulacji, żeby czuć się komfortowo – gryzienie dostarcza im intensywnych doznań, których potrzebują.
To nie znaczy, że z dzieckiem jest coś "nie tak". Oznacza tylko, że jego układ nerwowy przetwarza informacje w nieco inny sposób. Dzięki terapii integracji sensorycznej możemy pomóc dziecku znaleźć bardziej odpowiednie sposoby zaspokajania tych potrzeb.
Co możesz zrobić jako rodzic?
Bez względu na przyczynę gryzienia, zawsze warto:
Reagować spokojnie, ale zdecydowanie: powiedz dziecku spokojnym głosem: „Nie gryziemy, bo to boli”. Nie krzycz, nie karz, ale pokaż wyraźną granicę.
Proponować bezpieczne alternatywy: zaproponuj dziecku gryzak, gumową zabawkę lub inną rzecz, którą może bezpiecznie pogryźć. Starszym dzieciom pomóż znaleźć inną formę rozładowania napięcia – skakanie, zgniatanie piłeczki, przytulenie.
Uczyć nazywania emocji: u starszych dzieci możesz zacząć nazywać emocje: „Widzę, że jesteś zły, bo Kacper zabrał Ci autko”. Dzięki temu dziecko powoli nauczy się radzić sobie z trudnymi uczuciami inaczej niż gryzieniem.
Obserwować, kiedy pojawia się gryzienie: dzięki obserwacji szybko zauważysz, czy gryzienie wiąże się np. ze zmęczeniem, stresem czy nadmiarem bodźców. Wiedza o przyczynach pozwala szybciej reagować.
Gdy warto sięgnąć po pomoc specjalisty
Jeśli widzisz, że problem się powtarza lub nasila – skonsultuj się ze specjalistą integracji sensorycznej lub fizjoterapeutą dziecięcym. W Dobrym Miejscu zajmujemy się zarówno diagnostyką, jak i terapią SI oraz fizjoterapią rozwojową dzieci – od niemowląt po starsze maluchy.
Na konsultacji ocenimy rozwój sensoryczny i motoryczny dziecka, ustalimy możliwe przyczyny gryzienia i zaproponujemy skuteczne metody wsparcia. Czasami wystarczy niewielkie wsparcie, by pomóc dziecku lepiej radzić sobie z emocjami i ciałem.
Pamiętaj – nie jesteś sam/a!
Gryzienie to etap, który przechodzi wiele dzieci. Twoje dziecko nie gryzie, bo jest „niegrzeczne” – ono po prostu jeszcze się uczy, jak funkcjonować w skomplikowanym świecie.
W Dobrym Miejscu pomożemy Ci zrozumieć, jak wspierać dziecko w rozwoju, by łatwiej i spokojniej poradziło sobie z tym wyzwaniem.
Bo dobre miejsce to miejsce, w którym każde dziecko (i każdy rodzic!) dostaje wsparcie, jakiego potrzebuje.
