Czym jest prawidłowe napięcie mięśniowe?
Napięcie mięśniowe to stan gotowości mięśni do pracy - to, jak bardzo są napięte lub rozluźnione w spoczynku i podczas aktywności. U noworodków i niemowląt prawidłowe napięcie mięśniowe pozwala na stopniowe osiąganie kolejnych kamieni milowych rozwoju - od unoszenia główki, przez obracanie się, siadanie, aż po raczkowanie i chodzenie.
W pierwszych miesiącach życia napięcie mięśniowe dynamicznie się zmienia. Noworodek może mieć zwiększone napięcie w kończynach (często trzyma zaciśnięte piąstki i zgięte nóżki), które stopniowo się normalizuje. Z kolei centralna część ciała (tułów) początkowo może być bardziej wiotka, a z czasem zyskuje na stabilności.
Jak rozpoznać zaburzenia napięcia mięśniowego?
Zaburzenia napięcia mięśniowego mogą przybierać dwie główne formy: obniżone napięcie (hipotonia) lub podwyższone napięcie (hipertonia). Oto najczęstsze sygnały, które mogą sugerować nieprawidłowości:
Obniżone napięcie mięśniowe (hipotonia):
dziecko wydaje się bardzo wiotkie, "wylewające się" z rąk podczas podnoszenia,
główka często opada na boki, nawet gdy maluch powinien już mieć kontrolę nad nią,
pozycja "żabki" z szeroko rozłożonymi nóżkami na podłożu,
opóźnienie w osiąganiu kamieni milowych rozwoju ruchowego,
trudności z ssaniem, słabe przysysanie do piersi,
nadmierna ruchomość w stawach,
mało aktywności ruchowej, dziecko preferuje leżenie,
"zwisające" policzki podczas płaczu.
Podwyższone napięcie mięśniowe (hipertonia):
dziecko wydaje się sztywne podczas podnoszenia lub przebierania,
trudności z rozłożeniem i wyprostowaniem rączek lub nóżek,
zaciśnięte piąstki utrzymujące się powyżej 3. miesiąca życia,
trudności z ułożeniem dziecka na brzuszku - układa się "jak banan" (wygięte do tyłu),
krzyżowanie nóżek, "nożycowanie",
trudności z przekraczaniem linii środkowej ciała rękami,
opóźnienie w osiąganiu kamieni milowych rozwoju ruchowego,
asymetria w ułożeniu lub ruchach ciała.
Co może powodować zaburzenia napięcia mięśniowego?
Przyczyny mogą być różnorodne:
czynniki okołoporodowe (np. trudny poród, niedotlenienie),
wcześniactwo,
uwarunkowania genetyczne,
przedłużona żółtaczka,
zaburzenia neurologiczne,
choroby metaboliczne,
nieprawidłowe pozycjonowanie dziecka w życiu codziennym.
Ważne jest, aby pamiętać, że niektóre przejściowe zaburzenia napięcia mogą być wariantem normy rozwojowej i mogą samoistnie ustąpić z czasem.
Co robić, gdy zauważysz niepokojące sygnały?
Skonsultuj się z pediatrą - to pierwszy krok. Lekarz może skierować Was na szczegółową diagnostykę lub do specjalisty.
Odwiedź fizjoterapeutę dziecięcego - wczesna interwencja fizjoterapeutyczna może znacząco pomóc w normalizacji napięcia mięśniowego i wspieraniu prawidłowego rozwoju.
Stosuj odpowiednie pozycjonowanie i noszenie - fizjoterapeuta pokaże Ci, jak prawidłowo nosić, karmić i układać dziecko, aby wspierać prawidłowe napięcie.
Wykonuj regularnie ćwiczenia - specjalista dobierze odpowiednie ćwiczenia, które możesz wykonywać z dzieckiem w domu.
Zapewnij dziecku stymulację sensoryczną - różnorodne doświadczenia dotykowe, wzrokowe i słuchowe wspierają rozwój neurologiczny.
Jak wspierać prawidłowe napięcie mięśniowe na co dzień?
zapewnij dziecku czas na brzuszku pod Twoim nadzorem, gdy jest przytomne - to wzmacnia mięśnie szyi i tułowia,
ogranicz czas spędzany w leżaczkach, bujaczkach i nosidełkach - zbyt długi czas w tych pozycjach może niekorzystnie wpływać na napięcie mięśniowe,
noś dziecko w różnych pozycjach - zmiana pozycji stymuluje różne grupy mięśniowe,
baw się z dzieckiem, zachęcając je do sięgania po zabawki z różnych kierunków,
masuj delikatnie ciało dziecka - to pomaga w regulacji napięcia mięśniowego,
kąpiel w ciepłej wodzie może pomóc w rozluźnieniu nadmiernie napiętych mięśni.
Kiedy szukać pomocy?
Zawsze lepiej jest działać profilaktycznie. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące napięcia mięśniowego Twojego dziecka, nie wahaj się skonsultować z fizjoterapeutą dziecięcym. W naszym gabinecie "Dobre miejsce" przeprowadzamy szczegółową ocenę rozwoju psychomotorycznego oraz napięcia mięśniowego i pomagamy rodzicom wdrożyć odpowiednie działania wspierające.
Pamiętaj, że wczesna interwencja jest kluczowa! Im wcześniej zauważymy i zaczniemy pracować nad nieprawidłowościami w napięciu mięśniowym, tym lepsze efekty możemy osiągnąć. Małe dzieci mają niezwykłą zdolność do adaptacji, a ich układ nerwowy charakteryzuje się dużą plastycznością.
Ten artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji ze specjalistą. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, a indywidualna ocena jest niezbędna do właściwej diagnozy i terapii.
